Veelgestelde vragen over het einde van Spoffin

Ja, dat klopt. De 14e editie, van 23 tot en met 25 augustus 2024, zal de laatste zijn. Dat is het gevolg van het uitblijven van subsidie voor de komende vierjarenperiode, van 2025 tot en met 2028. Hoewel onze plannen van de adviescommissie BACK hoge waardering kregen voor de artistiek/inhoudelijke kwaliteit (8 punten), maatschappelijke betekenis (6,5) en toegankelijkheid (7,5), wees de gemeente Amersfoort de aanvraag toch af omdat men de zakelijke kwaliteit met slechts 5 punten beoordeelde.

Naar onze overtuiging is de afwijzing gebaseerd op verkeerde interpretaties en foute aannames. In het bezwaarschrift dat we hebben ingediend, hebben we al deze punten helder en feitelijk weerlegd. Helaas heeft dit het gemeentebestuur niet tot andere inzichten kunnen brengen; de bezwaren werden medio juli 2024 ongegrond verklaard. De organiserende stichting Zomertheater Amersfoort (ZTA) heeft besloten niet verder te procederen, maar gaat onderzoeken wat er nog wel mogelijk is.

Voorlopers van Spoffin zijn soms geheel of grotendeels door vrijwilligers georganiseerd. Denk aan het Amersfoorts Straatfestival en Etcetera La Strada. Met de strenge eisen die tegenwoordig worden gesteld aan festivals op het gebied van veiligheid, vergunningen, artistieke kwaliteit, zakelijke degelijkheid, diversiteit, inclusie, marketing en communicatie is dit anno 2024 ondenkbaar. Niet voor niets begon Etcetera La Strada al vanaf 2000 te werken met een betaalde staf: het was ondoenlijk om alles met vrijwilligers te doen. Overigens spelen vrijwilligers nog altijd een grote rol: zonder hen zou een festival als Spoffin niet kunnen bestaan. Ook onze zusterorganisatie Amersfoorts Theater Terras, met 3 à 4 voorstellingen per jaar, wordt geheel door vrijwilligers gedragen.

Hierover kunnen we kort zijn: vrijwel geen enkel cultureel festival van enige omvang kan bestaan zonder subsidie. Alleen commerciële festivals met dure kaartjes en veel drankverkoop, doorgaans achter gesloten hekken, kunnen zonder bijdragen van de overheid draaien. Dat is niet waartoe Spoffin op aarde is. Het bijzondere van straatfestivals is de open sfeer, waarbij het publiek zelf van voorstelling naar voorstelling trekt, komt en gaat wanneer het wil en betaalt wat men ervoor over heeft.

Tegelijkertijd zijn straatfestivals relatief goedkoop. Niets ten nadele van onze collega's in een 'stenen' theater, maar: een festival als Spoffin trekt in één weekeinde evenveel, of meer, bezoekers als een middelgroot theater in een heel jaar. En dat voor een fractie van de kosten. Om nog maar te zwijgen over disciplines als klassieke muziek en opera: die zijn nog veel duurder.

Dat mag u zelf beoordelen. De artistiek leider en algemeen directeur van Spoffin zou volgens de plannen vanaf 2025 een honorarium gaan verdienen van € 44,47 per uur op zzp-basis (24 uur per week, exclusief BTW); de zakelijk leider € 37,86 per uur (16 uur per week, exclusief BTW). Dat zou een flinke verhoging zijn ten opzichte van de huidige honoraria (2021-2024); een rechtstreeks gevolg van de subsidieverplichting om conform de cao te betalen. De bedragen zijn gebaseerd op de cao Nederlandse Podia 2023, die op het moment van indiening actueel was, met de directievoering over een internationaal festival als uitgangspunt.

Ter referentie: een in februari 2024 gepubliceerd onderzoek van de zakenbank KNAB over gemiddelde zzp-tarieven laat zien dat de honorering van onze zzp’ers eerder aan de lage dan aan de hoge kant is. Volgens het onderzoek bedraagt het gemiddelde uurtarief van zzp’ers in de kunst- en cultuursector € 56 tot € 64, het gemiddelde in de provincie Utrecht is zelfs € 87.

Wellicht ten overvloede: zelfstandigen (en dat zijn alle betaalde krachten bij Spoffin) zijn zelf verantwoordelijk voor de betaling van onder meer inkomstenbelasting (waaronder ook de ‘werkgeverslasten’), sociale premies, ziekte- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen, beroepsverzekeringen, zwangerschapsverlof, reserves voor werkloosheid,  pensioenpremies, vakantie, administratie, acquisitie én voor hun eigen werkmiddelen zoals een goede laptop, mobiele telefoon en andere apparatuur.

De artiesten zijn de grote verliezers van dit hele verhaal. In ons meerjarenplan 2025-2028 stond de ambitie centraal om onze artiesten beter te belonen. Ten opzichte van 2021-2025, de huidige subsidieperiode, wilden we het artistieke budget met bijna 80% verhogen. Dat heeft te maken met kostenstijgingen, fair pay én de ambitie om de kwaliteit van het programma verder te verbeteren.

Achtergrond: Spoffin kent een IN- en een OFF-programma. Voor Spoffin IN, waarin bekende artiesten optreden, betaalt het festival de volledige overeengekomen uitkoopsom op basis van de vraagprijs, vermeerderd met reis- en verblijfskosten. Spoffin OFF is een showcase voor beginnende artiesten. Uitsluitend in het OFF-programma, waarvoor zich jaarlijks zo’n 200 groepen uit de hele wereld inschrijven, is er sprake van een beperkt risico voor de artiest. Ons plan voor 2025-2028 garandeert de kunstenaars een fatsoenlijke dagprijs, die conform de regels voor fair pay is gebaseerd op richtlijnen van de cao Toneel & Dans. Het gaat hierbij om een gegarandeerd minimumbedrag van € 250-€ 270 per persoon per dag, dat (aanzienlijk) meer kan worden naarmate de mansgelden hoger uitvallen: precies waar artiesten bij het festival op hebben aangedrongen.

Het wegvallen van Spoffin als één van de grootste festivals voor buitentheater in Nederland is hard aangekomen bij de artiesten. Temeer daar er de afgelopen jaren al verschillende andere festivals zijn verdwenen, waardoor het steeds moeilijker wordt om als straatartiest in Nederland te overleven. Dat is een van de belangrijkste redenen voor de organisatie om toch een doorstart te onderzoeken, omdat we daarmee in elk geval een aantal artiesten jaarlijks een speelplek kunnen bieden.

De Belangenvereniging Buitentheater (BB) heeft in april 2024 uitgebreid gesproken met Spoffin en heeft op basis hiervan én de plannen een uitgebreide analyse geschreven. Een van de belangrijke conclusies: 'We vinden (...) niets terug in de berichtgevingen door de pers, en in het advies van de BACK, dat de plannen van Spoffin betreffende de OFF-artiesten juist een hele vooruitgang zijn ten opzichte van het verleden. We vermoeden dat de pers en BACK niet (goed) weten wat het verschil is tussen de IN en de OFF programmering.' In overleg met de BB heeft Spoffin deze analyse ook toegevoegd aan het bezwaarschrift, maar dit heeft helaas niet geholpen.

Amersfoorts Theater Terras (ATT), de zusterorganisatie van Spoffin die door de zomer heen een reeks buitentheatervoorstellingen op diverse locaties in de stad verzorgt, heeft voor de periode 2025-2028 wél subsidie gekregen en kan dus vier jaar lang doorgaan met haar activiteiten. Hoewel beide organisaties onder dezelfde stichting Zomertheater Amersfoort vallen, heeft het stoppen van Spoffin dus geen gevolgen voor ATT.

Met het einde van Spoffin dreigt een einde te komen aan een periode van meer dan 45 jaar waarin de stad goed aangeschreven buitentheaterfestivals kende: Amersfoorts StraatFestival, La Strada, Etcetera La Strada, Etcetera en tenslotte Spoffin. Dat willen we voorkomen.

Meerjarige subsidies worden in Amersfoort eens in de vier jaar toegekend; de eerstvolgende keer zal in 2027 zijn. Alleen in deze meerjarenregeling zijn grotere bijdragen van de gemeente mogelijk. Zonder de gemeente doen provincie en rijksoverheid ook niet mee. Een festival als Spoffin zal dus niet snel terugkeren, tenzij de gemeenteraad besluit het festival te redden.

Er is ons niettemin veel aan gelegen om het fenomeen straatfestival of buitentheaterfestival te behouden voor Amersfoort. Niet alleen voor de stad, maar ook voor de artiesten, voor wie Spoffin altijd een belangrijk evenement was. En ook omdat er de afgelopen jaren al negen buitentheaterfestivals elders in Nederland zijn ‘omgevallen’, waardoor het voor artiesten steeds moeilijker wordt om hun stiel te blijven uitoefenen.

Niets is nog zeker. We zijn hard aan het werk om een doorstart te onderzoeken. Maar eerst en vooral willen we van de laatste editie van Spoffin een groot succes maken!

 

  • Kom naar het festival en geniet van het uitgebreide programma!
  • Geef gul aan de artiesten tijdens het festival
  • Word vrijwilliger van het festival
  • Word donateur van het festival
  • Denk na wie u kent die mogelijk iets kan betekenen als sponsor van het festival
  • Betuig uw steun op de sociale media of door middel van ingezonden brieven

Veelgestelde vragen over het einde van Spoffin

Ja, dat klopt. De 14e editie, van 23 tot en met 25 augustus 2024, zal de laatste zijn. Dat is het gevolg van het uitblijven van subsidie voor de komende vierjarenperiode, van 2025 tot en met 2028. Hoewel onze plannen van de adviescommissie BACK hoge waardering kregen voor de artistiek/inhoudelijke kwaliteit (8 punten), maatschappelijke betekenis (6,5) en toegankelijkheid (7,5), wees de gemeente Amersfoort de aanvraag toch af omdat men de zakelijke kwaliteit met slechts 5 punten beoordeelde.

Naar onze overtuiging is de afwijzing gebaseerd op verkeerde interpretaties en foute aannames. In het bezwaarschrift dat we hebben ingediend, hebben we al deze punten helder en feitelijk weerlegd. Helaas heeft dit het gemeentebestuur niet tot andere inzichten kunnen brengen; de bezwaren werden medio juli 2024 ongegrond verklaard. De organiserende stichting Zomertheater Amersfoort (ZTA) heeft besloten niet verder te procederen, maar gaat onderzoeken wat er nog wel mogelijk is.

Voorlopers van Spoffin zijn soms geheel of grotendeels door vrijwilligers georganiseerd. Denk aan het Amersfoorts Straatfestival en Etcetera La Strada. Met de strenge eisen die tegenwoordig worden gesteld aan festivals op het gebied van veiligheid, vergunningen, artistieke kwaliteit, zakelijke degelijkheid, diversiteit, inclusie, marketing en communicatie is dit anno 2024 ondenkbaar. Niet voor niets begon Etcetera La Strada al vanaf 2000 te werken met een betaalde staf: het was ondoenlijk om alles met vrijwilligers te doen. Overigens spelen vrijwilligers nog altijd een grote rol: zonder hen zou een festival als Spoffin niet kunnen bestaan. Ook onze zusterorganisatie Amersfoorts Theater Terras, met 3 à 4 voorstellingen per jaar, wordt geheel door vrijwilligers gedragen.

Hierover kunnen we kort zijn: vrijwel geen enkel cultureel festival van enige omvang kan bestaan zonder subsidie. Alleen commerciële festivals met dure kaartjes en veel drankverkoop, doorgaans achter gesloten hekken, kunnen zonder bijdragen van de overheid draaien. Dat is niet waartoe Spoffin op aarde is. Het bijzondere van straatfestivals is de open sfeer, waarbij het publiek zelf van voorstelling naar voorstelling trekt, komt en gaat wanneer het wil en betaalt wat men ervoor over heeft.

Tegelijkertijd zijn straatfestivals relatief goedkoop. Niets ten nadele van onze collega's in een 'stenen' theater, maar: een festival als Spoffin trekt in één weekeinde evenveel, of meer, bezoekers als een middelgroot theater in een heel jaar. En dat voor een fractie van de kosten. Om nog maar te zwijgen over disciplines als klassieke muziek en opera: die zijn nog veel duurder.

Dat mag u zelf beoordelen. De artistiek leider en algemeen directeur van Spoffin zou volgens de plannen vanaf 2025 een honorarium gaan verdienen van € 44,47 per uur op zzp-basis (24 uur per week, exclusief BTW); de zakelijk leider € 37,86 per uur (16 uur per week, exclusief BTW). Dat zou een flinke verhoging zijn ten opzichte van de huidige honoraria (2021-2024); een rechtstreeks gevolg van de subsidieverplichting om conform de cao te betalen. De bedragen zijn gebaseerd op de cao Nederlandse Podia 2023, die op het moment van indiening actueel was, met de directievoering over een internationaal festival als uitgangspunt.

Ter referentie: een in februari 2024 gepubliceerd onderzoek van de zakenbank KNAB over gemiddelde zzp-tarieven laat zien dat de honorering van onze zzp’ers eerder aan de lage dan aan de hoge kant is. Volgens het onderzoek bedraagt het gemiddelde uurtarief van zzp’ers in de kunst- en cultuursector € 56 tot € 64, het gemiddelde in de provincie Utrecht is zelfs € 87.

Wellicht ten overvloede: zelfstandigen (en dat zijn alle betaalde krachten bij Spoffin) zijn zelf verantwoordelijk voor de betaling van onder meer inkomstenbelasting (waaronder ook de ‘werkgeverslasten’), sociale premies, ziekte- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen, beroepsverzekeringen, zwangerschapsverlof, reserves voor werkloosheid,  pensioenpremies, vakantie, administratie, acquisitie én voor hun eigen werkmiddelen zoals een goede laptop, mobiele telefoon en andere apparatuur.

De artiesten zijn de grote verliezers van dit hele verhaal. In ons meerjarenplan 2025-2028 stond de ambitie centraal om onze artiesten beter te belonen. Ten opzichte van 2021-2025, de huidige subsidieperiode, wilden we het artistieke budget met bijna 80% verhogen. Dat heeft te maken met kostenstijgingen, fair pay én de ambitie om de kwaliteit van het programma verder te verbeteren.

Achtergrond: Spoffin kent een IN- en een OFF-programma. Voor Spoffin IN, waarin bekende artiesten optreden, betaalt het festival de volledige overeengekomen uitkoopsom op basis van de vraagprijs, vermeerderd met reis- en verblijfskosten. Spoffin OFF is een showcase voor beginnende artiesten. Uitsluitend in het OFF-programma, waarvoor zich jaarlijks zo’n 200 groepen uit de hele wereld inschrijven, is er sprake van een beperkt risico voor de artiest. Ons plan voor 2025-2028 garandeert de kunstenaars een fatsoenlijke dagprijs, die conform de regels voor fair pay is gebaseerd op richtlijnen van de cao Toneel & Dans. Het gaat hierbij om een gegarandeerd minimumbedrag van € 250-€ 270 per persoon per dag, dat (aanzienlijk) meer kan worden naarmate de mansgelden hoger uitvallen: precies waar artiesten bij het festival op hebben aangedrongen.

Het wegvallen van Spoffin als één van de grootste festivals voor buitentheater in Nederland is hard aangekomen bij de artiesten. Temeer daar er de afgelopen jaren al verschillende andere festivals zijn verdwenen, waardoor het steeds moeilijker wordt om als straatartiest in Nederland te overleven. Dat is een van de belangrijkste redenen voor de organisatie om toch een doorstart te onderzoeken, omdat we daarmee in elk geval een aantal artiesten jaarlijks een speelplek kunnen bieden.

De Belangenvereniging Buitentheater (BB) heeft in april 2024 uitgebreid gesproken met Spoffin en heeft op basis hiervan én de plannen een uitgebreide analyse geschreven. Een van de belangrijke conclusies: 'We vinden (...) niets terug in de berichtgevingen door de pers, en in het advies van de BACK, dat de plannen van Spoffin betreffende de OFF-artiesten juist een hele vooruitgang zijn ten opzichte van het verleden. We vermoeden dat de pers en BACK niet (goed) weten wat het verschil is tussen de IN en de OFF programmering.' In overleg met de BB heeft Spoffin deze analyse ook toegevoegd aan het bezwaarschrift, maar dit heeft helaas niet geholpen.

Amersfoorts Theater Terras (ATT), de zusterorganisatie van Spoffin die door de zomer heen een reeks buitentheatervoorstellingen op diverse locaties in de stad verzorgt, heeft voor de periode 2025-2028 wél subsidie gekregen en kan dus vier jaar lang doorgaan met haar activiteiten. Hoewel beide organisaties onder dezelfde stichting Zomertheater Amersfoort vallen, heeft het stoppen van Spoffin dus geen gevolgen voor ATT.

Met het einde van Spoffin dreigt een einde te komen aan een periode van meer dan 45 jaar waarin de stad goed aangeschreven buitentheaterfestivals kende: Amersfoorts StraatFestival, La Strada, Etcetera La Strada, Etcetera en tenslotte Spoffin. Dat willen we voorkomen.

Meerjarige subsidies worden in Amersfoort eens in de vier jaar toegekend; de eerstvolgende keer zal in 2027 zijn. Alleen in deze meerjarenregeling zijn grotere bijdragen van de gemeente mogelijk. Zonder de gemeente doen provincie en rijksoverheid ook niet mee. Een festival als Spoffin zal dus niet snel terugkeren, tenzij de gemeenteraad besluit het festival te redden.

Er is ons niettemin veel aan gelegen om het fenomeen straatfestival of buitentheaterfestival te behouden voor Amersfoort. Niet alleen voor de stad, maar ook voor de artiesten, voor wie Spoffin altijd een belangrijk evenement was. En ook omdat er de afgelopen jaren al negen buitentheaterfestivals elders in Nederland zijn ‘omgevallen’, waardoor het voor artiesten steeds moeilijker wordt om hun stiel te blijven uitoefenen.

Niets is nog zeker. We zijn hard aan het werk om een doorstart te onderzoeken. Maar eerst en vooral willen we van de laatste editie van Spoffin een groot succes maken!

 

  • Kom naar het festival en geniet van het uitgebreide programma!
  • Geef gul aan de artiesten tijdens het festival
  • Word vrijwilliger van het festival
  • Word donateur van het festival
  • Denk na wie u kent die mogelijk iets kan betekenen als sponsor van het festival
  • Betuig uw steun op de sociale media of door middel van ingezonden brieven

Een greep uit de vele reacties